Cấu tạo bề mặt 243_Ida

Ảnh chụp photomosaic từ tàu Galileo vào thời điểm 3,5 phút trước khi đến tiếp cận gần nhất

Bề mặt của tiểu hành tinh 243 Ida bị bắn phá nặng nề và hầu hết có màu xám, tuy cũng xuất hiện các màu cận sắc thể hiện những khu vực mới được hình thành hoặc mới phát lộ.[14] Bên cạnh các miệng hố do thiên thạch va chạm, hình ảnh cũng cho thấy rõ các rãnh, rặng núi và các địa hình gồ ghề. Lớp đất mặt của Ida dày, với phần đá vụn kết nối lỏng lẽo che lấp lớp đá rắn bên dưới. Phần đá vụn lớn nhất, có kích thước tương đương đá cuội là các khối nham thạch, một số đã được quan sát thấy trên bề mặt.

Regolith

Bề mặt 243 Ida được bao phủ bởi một lớp bụi gọi là regolith (các mảnh đá võ ra có nhiều kích thước khác nhau). Lớp này dày khoảng 50–100 m (160–330 ft).[29] Những vật chất này được hình thành bởi những vụ va chạm thiên thạch và lan toả rộng trên toàn bề mặt của Ida bởi các quá trình địa chất.[46] Galileo đã quan sát thấy bằng chứng về những những hoạt động địa chất gần đây như trườn xuống sường dốc của lớp đất mặt.[47]

Regolith trên Ida có thành phần là các khoáng vật silicat gồm olivinpyroxen.[2][48] Sự xuất hiện của chúng thay đổi theo thời gian do phong hóa trong vũ trụ.[38] Bởi vì phong hóa, lớp regolith cũ có màu đỏ hơn lớp regolith mới.[37]

Hình minh họa của một khối đá bắn ra sau va chạm từ một thiên thạch, có kích thước khoảng 150 km (490 ft) trên 243 Ida từ tàu Galileo[49]

Khoảng 20 khối đá phóng ra bởi va chạm đã được phát hiện nằm chìm trong lớp regolith.[29][50] Những khối đá này làm thành những mảng lớn nhất trong regolith.[51] Do các khối đá này nhanh chóng bị vỡ tan bởi những sự kiện va chạm, sự có mặt của chúng trên bề mặt phải là do hình thành gần đây hoặc bị cày xới lên bởi một vụ va chạm.[45][52] Hầu hết các khối đá phóng ra bởi va chạm nằm ở hai hố va chạm Lascaux và Mammoth, nhưng có lẽ chúng đã không hình thành tại đó.[52] Khu vực này tập trung nhiều khối đá tảng do kết quả của sự phân bố hấp dẫn bề mặt không đều trên 243 Ida.[45] Một số khối đá có thể đã hình thành tại hố va chạm trẻ Azzurra ở phía đối diện của tiểu hành tinh.[53]

Cấu trúc

Có nhiều cấu trúc chính trên bề mặt Ida. Tiểu hành tinh này có thể chia thành hai nửa, tạm gọi là "vùng 1" và "vùng 2", nối với nhau tại phần "eo".[29] "Eo" này khó nhìn thấy do bị các mảnh vỡ phủ đầy, hoặc do va chạm mà sinh ra nổ.[29][53]

"Vùng 1" của 243 Ida gồm hai cấu trúc chính là dãy núi Townsend Dorsum dài 40 km (25 mi), có đỉnh tạo góc 150 độ xuống bề mặt tiểu hành tinh[54] và một hố lõm rộng có tên Vienna Regio.[29]

"Vùng 2" có nhiều rãnh, hầu hết đều rộng khoảng dưới 100 m (330 ft) và dài tối đa là 4 km (2,5 dặm).[29][55] Chúng nằm gần nhưng không nối với các hố va chạm Mammoth, Lascaux, và Kartchner.[51] Một số rãnh được hình thành từ những vụ va chạm lớn, như rãnh nằm đối diện với Vienna Regio.[56]

Hố va chạm

243 Ida được xem là tiểu hành tinh bị bắn phá nhiều nhất chưa được nghiên cứu kỹ trong hệ Mặt Trời.[30][53] Các vụ bắn phá có ảnh hưởng nhiều lên hình dạng bề mặt của Ida.[57] Giai đoạn bắn phá đã đạt đến điểm bão hoà, có nghĩa là những hố va chạm mới xóa hết những hố va chạm cũ hơn.[58] Bề mặt của 243 Ida có rất nhiều hố thiên thạch với kích thước và độ tuổi khác nhau là tàn tích từ những vụ bắn phá trên tiểu hành tinh này.[53] Một số hố hình thành ở thời kỳ đầu của 243 Ida.[29] Hố lớn nhất là hố Lascaux có đường kính lên đến 12 km (7,5 mi).[44][59] Vùng "2" của 243 Ida có rất nhiều hố va chạm có đường kính trên 6 km (3,7 mi) nhưng ở vùng "1" thì rất ít.[29] Một số hố nằm sắp thành hàng với nhau.[31]

Hố va chạm Fingal có đường kính 1,5 km.[59]

Một số hố va chạm trên 243 Ida và các tiểu hành tinh khác thường được đặt tên theo các hang động và núi lửa trên Trái Đất. Ví dụ như hố Azzurra được đặt tên theo một hang động cùng tên tại đảo Capri, Ý, còn được gọi là Blue Grotto.[60] Azzurra dường như là hố mới nhất trên Ida.[50] Mảnh vụn và bụi bắn ra từ va chạm này phân bố không đều trên bề mặt Ida[37] và là nguyên nhân cho sự thay đổi lớn về màu sắc và suất phản chiếu trên toàn bộ bề mặt của nó.[61] Một ngoại lệ khác là hố Fingal không đối xứng, có đường phân chia rõ ràng giữa sườn hố và mặt đất.[62] Một hố va chạm khá nổi bật khác là Afon, được sử dụng để đánh dấu kinh tuyến gốc trên 243 Ida.[9]

Các hố va chạm có cấu trúc khá đơn giản: hình cái bát có đáy không bằng phẳng và không có đỉnh nằm ở trung tâm.[62] Chúng phân bố đều trên Ida, ngoại trừ phạm vi phía bắc hố Choutoutien trở lên bằng phẳng và ít bị bắn phá hơn.[63] Các hạt và bụi bắn ra bị lắng không đều vì các lý do khác nhau như do Ida quay quá nhanh, trọng lực thấp hay hình dạng bất thường.[42] Việc Ida quay nhanh còn làm cho các khối này văng ra ngoài không gian.[64]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: 243_Ida http://www.astrometrica.at/Papers/Palisa.pdf http://planetary.s3.amazonaws.com/galileo_messenge... http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S... http://www.theoi.com/Text/Pausanias1A.html http://www.lpl.arizona.edu/~hurfordt/research/pape... http://www.planetary.brown.edu/pdfs/1684.pdf http://www.planetary.brown.edu/pdfs/1685.pdf http://adsabs.harvard.edu/abs/1985Icar...61..355Z http://adsabs.harvard.edu/abs/1992SSRv...60...23D http://adsabs.harvard.edu/abs/1994AJ....107.2290M